خراسان غربی ریشه در تاریخ کشف سازه های ارزشمند معماری در تپه دامغانی سبزوار . قدمت محوطه باستانی سبزوار به بیش از 6 هزارسال قبل می رسد و از مناطق تاریخی دیگری که تا کنون در خراسان غربی و خراسان رضوی شناسایی شده اند، قدمت بیشتری دارد. به طور مثال قدمت محوطه تاریخی شادیاخ نیشابور که بسیار مورد توجه و کاوش قرار گرفته است، به دوران بعد از اسلام بر می گردد. از همین رو سبزوار به شهر دیرینه های پایدار شهرت یافته است.
دانشگاه علوم پزشکی شهرستان سبزوار تنها دانشگاه علوم پزشکی خراسان غربی است که سابقه آن به چند دهه قبل باز می گردد. در بعضی دیگر از شهرستان های خراسان غربی دانشکده های کوچک علوم پزشکی یا پرستاری زیر نظر سبزوار و مشهد وجود دارد.
دیرینه شهر سبزوار مرکز خراسان غربی با شکوه و اقتدار بر مسیر راه تاریخی و تجاری ابریشم قرار داشته و امروز نیز یکی از نقاط ثقل مواصلاتی شمال شرق ایران است.
وبسایت مشرق در مطلبی که مدتی قبل منتشر کرده است، فهرستی از 10 برج مرتفع و مهم تاریخی ایران ارائه داده که سه مورد از این برج ها در استان خراسان رضوی در شهرستان های سبزوار ، مشهد و بردسکن واقع شده اند و عبارتند از.
برج های اخنجان در 22 کیلومتری شمال مشهد ، مناره خسروجرد در 10 کیلومتری غرب سبزوار و علی آباد کشمر در شهرستان بردسکن .
اسرارنامه قبل از انتشار این گزارش وبسایت مشرق، به یادآوری دو نکته مهم درباره آن می پردازد:
1- در این مطلب وبسایت مشرق برج علی آباد که در روستای کشمر شهرستان بردسکن واقع شده، به اشتباه متعلق به شهرستان کاشمر معرفی شده است. این موضوع به نظر می رسد یک اشتباه رایج در چنین گزارش هایی است که به دلیل وجود تشابه های اسمی بین دو منطقه( در اینجا شباهت اسمی بین شهرستان کاشمر و روستای کشمر بردسکن) پیش می آید.
2- مناره خسروجرد سبزوار که با ارتفاع 38 متر و قدمتی که به حدود 900 سال قبل باز می گردد ، یکی از قدیمی ترین و بلندارتفاع ترین مناره های تاریخی ایران است.
گفتنی است شهرستان های سبزوار و بردسکن هر دو در ناحیه ی خراسان غربی واقع شده اند.
این نقشه مسیر مهاجرت آریایی ها در شمال شرق ایران را نشان می دهد.
حوزه تمدنی سبزوار یکی از مسیرهای عبور و استقرار برخی از مهاجران آریایی بوده است. حوزه تمدنی سبزوار بر اساس آثار یافت شده در محوطه باستانی این شهر قدمتی حدود 7هزارسال دارد. بنابراین در زمان مهاجرت آریایی ها به ایران، حوزه تمدنی سبزوار در شمال شرق ایران احتمالا شکل گرفته بوده و به هرحال در مسیر اقوام مهاجر قرار داشته است. البته حوزه تمدنی سبزوار همیشه به همین نام شناخته نمی شده است، بلکه این ناحیه در طول تاریخ نام های مختلفی داشته که برخی از آن ها عبارتند از: رئونت، بیهق، سربداران، خراسان غربی و ...
تمبر اختصاصی دکتر غلامعلی بسکی، پدر طبیعت ایران،از برجسته ترین مشاهیر خراسان غربی، فرزند شایسته سبزوار
این تمبر در شهرستان گنبد کابوس محل فعلی سکونت دکتر بسکی رونمایی شده است.
آتشکده آذر برزین مهر یکی از سه عبادتگاه مهم ایرانیان در دوره ساسانی است که ناحیه خراسان غربی در ارتفاع ۲۰۶۱ متری از سطح دریا و در کوهستان فشتنق بین شاهرود، سبزوار و در حوالی روستای فشتنق قرار دارد.این اثر در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۰۳۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
