بیش از 4 دهه است که نام دکتر علی شریعتی فرزند شایسته سبزواربزرگ و از بزرگترین مشاهیر ملی غرب خراسان که از خطه فرهنگ پرور مزینان برخاست و شهرتی جهانی پیدا کرد، بر یکی از مهم ترین و طولانی ترین خیابان های پایتخت ایران می درخشد.
در این مطلب به مناسبت چهل و پنجمین سالگرد درگذشت دکتر شریعتی، چگونگی نامگذاری خیابان مهمی به اسم او به پیشنهاد آیت الله طالقانی را در پایتخت ایران بررسی می کنیم:
در زمان انقلاب مردم اسامی شخصیتهای تاریخی مورد علاقه خود را بر خیابانها و میادین اصلی شهری مینوشتند و در شعارهای راهپیماییها (از جمله میدان شهدا و چهارراه مصدق) نیز آن را تکرار میکردند. بعد از پیروزی انقلاب از آنجا که مسئولیت نامگذاری خیابانها بر عهده شهرداری تهران است، در همان روزهای اول تصدی اداره شهر تهران، شورایی از فعالان گروههای اجتماعی ملی - اسلامی دوران انقلاب زیر نظر خسرو منصوریان، معاون امور اجتماعی و رفاه شهرداری تهران، تشکیل شد که به کار نامگذاری معابر شهری نظارت داشت.
محمد توسلی، اولین شهردار تهران پس از انقلاب اسلامی درباره چگونگی رسیدن به نام دکتر شریعتی گفته است، خیابان قدیم شمیران را مردم در جریان راهپیماییهای تاسوعا و عاشورا به نام آیتالله طالقانی نامگذاری کرده بودند. اما در شورای نامگذاری ضوابطی وجود داشت از جمله اینکه فقط نام افرادی می توانست انتخاب شود، که زنده نباشند، در حالیکه آیت الله طالقانی در آن زمان هنوز در قید حیات بودند. بنابراین از طرف شورای نامگذاری این موضوع به صورت حضوری با آیتالله مطرح شد. ایشان ضمن تأیید ضوابط مذکور از پیشنهاد نام دکتر شریعتی به مناسبت موقعیت «حسینیه ارشاد» در این خیابان به گرمی استقبال کردند. بعد از درگذشت مرحوم طالقانی در ١٩ شهریور سال ١٣٥٨ خیابان تختجمشید سابق به نام ایشان نامگذاری شد. امروز نام جاده قدیم شمیران، خیابان کوروش، خیابان دکتر علی شریعتی است.
نگاهی به خیابان شریعتی تهران:
خیابان دکتر علی شریعتی (با نام پیشین جاده قدیم شمیران و خیابان کوروش کبیر) یکی از خیابانهای مهم و طولانی شهر تهران است که جهتی جنوبی - شمالی دارد. این خیابان پیش از انقلاب، خیابان کورش کبیر نام داشت. پس از انقلاب نام این خیابان به نام علی شریعتی، نویسنده و پژوهشگر ایرانی که در حسینیه ارشاد واقع در این خیابان سخنرانیهای فراوانی داشت، تغییر کرد.
این خیایان قدیمیترین جاده ارتباطی تهران به پهنه شمیران و قصران بهشمار میآید و امتداد آن در زمان قاجار، دارالخلافه را به منطقه شمیران در شمال تهران وصل میکردهاست. ابتدای جنوبی این خیابان که در گذشته (تا اواخر قاجار) دروازه شمیران بوده، امروزه پیچ شمیران در خیابان انقلاب محسوب میشود و تا میدان قدس امتداد مییابد. این خیابان عملکردهای تجاری و خدماتی در طیف وسیعی از مقیاس محلی تا شهری را در خود جای دادهاست.
ایستگاههای متروی شریعتی، قلهک، قیطریه و تجریش در این خیابان قرار دارند.
برخی مکانهای مهم در این خیابان از شمال به جنوب عبارتند از:
مجموعه فرهنگی ورزشی شهید چمران (بولینگ عبدُه)
باغ قلهک
بیمارستان ایرانمهر
بیمارستان مفید
حسینیه ارشاد
پارک شریعتی (پارک کوروش)
موزه رضا عباسی
دانشگاه خواجهنصیر
بوستان اندیشه
ساختمان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
بیمارستان پاسارگاد
خیابان شریعتی که از طولانی ترین خیابان های ایران است، در مسیر خود از مناطق شهرداری ۱، ۳، ۴ و ۷ تهران عبور میکند.
منابع:
1- خبرگزاری ایسنا
2- ویکی پدیا
تمبر یادبود دکتر علی شریعتی به مناسبت هشتاد و پنجمین سالروز تولد این نویسنده و متفکر برجسته معاصر ایران در زادگاهش سبزوار رونمایی شد.
این مراسم در دانشگاه حکیم سبزواری بزرگترین دانشگاه نیمه غربی خراسان رضوی برپا شد.
دکتر شریعتی از نام آورترین مشاهیر سبزوار و دیار سربداران است. وی متولد روستای کاهک است اما اجداد پدری او اصالتاً مزینانی هستند. روستاهای مزینان و کاهک در زمان تولد تا وفات دکتر شریعتی جزء محدوده شهرستان سبزوار بوده اند. اما در سالهای اخیر با شهرستان شدن بخش داورزن این روستاها نیز در محدوده شهرستان داورزن قرار گرفته اند اما ارتباطات و ریشه های مشترک فرهنگی بین مردمان این مناطق با سبزوار، باعث شده که همچنان مزینانی ها و داورزنی ها خود را بخشی از خاک سبزوار بزرگ بدانند.
تمبر یادبود دکتر علی شریعتی (۱۳۵۹) تمبری است از نوع یادبود که به مناسبت برگذاشت علی شریعتی و در سال ۱۳۵۹ خورشیدی در ۱ سری چاپ گردید. این تمبر توسط پست ایران منتشر گردید.
دکتر علی شریعتی از بزرگترین مشاهیر منطقه خراسان غربی است که دامنه اثرگذاری اندیشه ها و آثارش از مرزهای ایران گذشته و در شماری دیگر از کشورهای جهان از جمله ترکیه، مصر، برخی کشورهای اروپایی و آسیایی نیز ردپای محبوبیت او و آثارش قابل مشاهده است.
دکتر شریعتی در 2 آذر 1312 در روستای کاهک شهرستان سبزوار متولد شده است. خاندان پدری او اصالتا متعلق به روستای مزینان هستند. هر دو روستای مزینان و کاهک در غرب خراسان رضوی و شهرستان داورزن واقع شده اند. شهرستان داورزن در سالهای تولد و زندگی شریعتی یکی از بخش های تابعه شهرستان سبزوار بوده است و اکنون نیز به لحاظ فرهنگی و اجتماعی ارتباط خود را با منطقه سبزوار بزرگ حفظ کرده است.
دوم آذرماه زادروز معلم بزرگ انقلاب و فرزند شایسته دیار سربداران و یکی از برجسته ترین مشاهیر سبزوار دکتر علی شریعتی است.
به همین مناسبت اینفوگرافی دکتر شریعتی در ادامه منتشر می شود.
برای بزرگ شدن تصویر روی آن کلیک کنید.
آشنایی با نام های مستعار دکتر علی شریعتی(سربداری، سبزواری، مزینانی و …)
دکتر علی شریعتی یکی از بزرگترین روشنفکران مذهبی و نویسندگان برجسته معاصر نثر فارسی است. او که متولد کویر تف دیده و خاطره انگیز مزینان از توابع دارالمومنین سبزوار، پایتخت نثرفارسی است، تلاشهای جانانه ای در راه شناخت حقیقت دین اسلام و مذهب تشیع کرد و بسیار کوشید تا این حقیقت را به شاگردان کلاسهای درس، شنوندگان جلسات سخنرانی و مخاطبان کتابهای خود بیاموزد. چنین بود که اثرگذاری اندیشههای او از سطح هم عصرانش، بسیار فراتر رفت.
تا آنجا که امروز با گذشت بیش از ربع قرن از درگذشت شریعتی، همچنان کتب و اندیشههای او در میان نسل جوان، تحصیل کرده و همه مبارزان راه حقیقت، طرفداران بی شمار دارد.
در واقع میزان محبوبیت شریعتی در میان اقشار مختلف جوانان و تحصیل کردگان جامعه به حدی است که کمتر روشنفکر و کمتر اندیشمندی تا کنون فراگیری و محبوبیتی در حد دکتر شریعتی به دست آورده است.
علاوه بر همه آنچه گفته شد، اندیشههای آزادی خواهانه و حق طلبانه دکتر شریعتی بر روند شکل گیری انقلاب اسلامیایران بسیار موثر بود به طوری که بسیاری از صاحب نظران پس از اعتراف به جایگاه رفیع امام خمینی (ره) و نقش بی بدیل ایشان در شکل گیری انقلاب، دکتر علی شریعتی را نیز یکی از رهبران معنوی انقلاب اسلامیایران میدانند.
همین محبوبیت و اثرگذاری اندیشه انقلابی شریعتی بر روح جوانان ایرانی باعث شد این اندیشمند متعهد در دورانهای اوج فعالیتهای سیاسی و اجتماعی خود، با تهدید و خطرات بی شماری از جانب حکومت پهلوی و یا افراطیون مذهبی مواجه شود. همچنین حکومت وقت به دلیل ترسی که از شریعتی داشت، به بسیاری از آثار او انتشار چاپ نمیداد.
از همین رو دکتر شریعتی برای مصون از گزند احتمالی بدخواهان و نیز برای گرفتن مجوز چاپ آثارش مجبور میشد، کتابها و یا آثارش را با نامهای مستعار منتشر کند .
بررسیها نشان میدهد دکتر شریعتی در آن دوران سخت و پرتنش مبارزه از چیزی نزدیک به ۲۰ نام و نام خانوادگی مستعار استفاده میکرد که برخی از آثار مشهور او برای اولین بار با همین نامهای مستعار منتشر شده است.
البته همه نامهای مستعار دکتر شریعتی توسط خود او انتخاب نشدند بلکه تعدادی از این نامها توسط دانشجویان و سایر علاقه مندان به اندیشههای شریعتی روی ایشان گذشته شد تا در آن شرایط خفقان رژیم ستم شاهی بتوانند، جزوهها و متون سخنرانی شریعتی را در تعداد انبوه تکثیر کرده و با کمترین ایجاد مزاحمت ، به توزیع آنها بپردازند.
برخی از نامهای مستعار دکتر شریعتی عبارتند از : علی سبزواری، علی سربداری، علی مزینانی، علی سبزوارزاده، علی دهقان زاده، علی اسلام دوست، علی راهنما و …
با بررسی و تحلیلی بر نامهای مستعاری که دکتر علی شریعتی برای خود انتخاب کرده است، در مییابیم وی حتی در نامهای مستعار خود نیز تا حد امکان سعی کرده است، از حقیقت دور نشود و نیز پیامهای مشخصی را به مخاطبان خود منتقل کند.
از این منظر میتوان نامهای مستعار دکتر شریعتی را به چند دسته تقسیم بندی کرد:
نامهای معرف زادگاه شریعتی : دکتر شریعتی که عاشقانه به زادگاه خود عشق میورزید، در بسیاری از نامهای مستعارش به معرفی زادگاه خود پرداخته است : نظیر علی سبزواری، علی مزینانی، علی خراسانی، علی سبزوارزاده، علی سربداری و …
از جمله کتابهای او که با نامهای مستعاری از این دسته منتشر شده است میتوان به کتاب «حج زیباترین روح همبستگی» با نام «علی سبزوار زاده» یا کتاب «فرهنگ، تمدن و ایدئولوژی» با نام «علی خراسانی» و … اشاره کرد.
نامهای معرف هدف شریعتی : دکتر شریعتی در برخی از نامهای خود به نوعی اهداف سیاسی و اجتماعیش را شرح داده است. نظیر نام «علی راهنما» که بر جلد کتاب «گوشه ای از حیات محمد» دیده میشود.
در این کتاب شریعتی با انتخاب فامیلی«راهنما» برای خود، درواقع از هدف خود که راهنمایی کردن مخاطبانش به سمت انتخاب مسیر صحیح بوده، خبر داده است.
درکتاب «اسطوره ای در تاریخ» نیز دکتر شریعتی با نام «علی زمانی» خود را به مخاطب شناسانیده است و این اسم نشان از آن دارد که شریعتی تلاش میکرد در اندیشه و اعتقادات، فرزند زمان خود باشد.
شمع از دیگر نامهای مستعار شریعتی است که در همین دسته جای میگیرد. کار شمع روشنگری است و هدف شریعتی که یک معلم دلسوز و فرهیخته بود روشن کردن حقیقت مسائل سیاسی–اجتماعی و مذهبی (آنگونه که او فکر میکرد) برای جامعه مخاطبانش بود . پس چه نیکو نام شمع را متناسب با این هدف خود انتخاب کرده است.
نامهای معرف علائق و عقاید قلبی شریعتی : شریعتی همچنین در پاره ای از کتب، نامهای مستعاری مبین علائق و اعتقادات قلبی خود برگزیده است.که از آن جمله میتوان به کتاب «از هجرت تا وفات» با نام علی علوی اشاره کرد که در نویسنده با انتخاب این نام مستعار عشق و پیروی قلبی و فکری خود را به مرام و منش علی (ع) امام اول شیعیان نشان داده است.
کتاب «آری اینچنین بود برادر» نیز برای اولین بار با نام مستعار علی اسلام دوست چاپ شد که به خوبی مبین عشق و علاقه قلبی شریعتی به دین مبین اسلام است.
نامهای متفرقه : در تعدادی دیگر از آثار نیز دکتر شریعتی اسامیمستعاری برای خود برگزیده است که در این اسامیبه نظر میرسد تنها هدف او ناشناخته باقی ماندن، بوده است. نظیر : احسان خراسانی، م . رفیع الدین، محمدعبدالخطیب مصری، محمدعلی آشنا، کمال الدین مصباح، رضا پایدار و …
به جز نامهای مورد ذکر، ممکن است دکتر علی شریعتی در طول حیات سرشار از فعالیتهای سیاسی و اجتماعی خود، از نامهای مستعار دیگری نیز استفاده کرده باشد اما نکته مهم این است که بدانیم اکثر کتبی که نویسنده مبارز و روشنفکر، زمانی به اجبار آنها را با اسامیمستعار چاپ کرد، بعدها با اسم و مشخصات واقعی وی باز نشر گردید.