نگاهی به قلمرو حکومت سربداران سبزوار در دوران امیر وجیه الدین مسعود

 

در بخشی از دوران حکومت سربداران و همزمان با روی کار آمدن امیر وجیه الدین مسعود دومین امیر سربداران، قلمرو این حکومت از غرب تا دریای خزر و سمنان، از جنوب تا طبس و نواحی جنوبی خراسان، از شمال تا بخش هایی از خاک ترکمنستان و از شرق تا بخش هایی از خاک افغانستان پیش رفته است.

شهرهای مهم حکومت سربداران در این دوران علاوه بر سبزوار که پایتخت این حکومت بوده است، شامل شهرها و مناطقی نظیر جرجان، مشهد، اسفراین، نیشابور، ترشیز، طبس، سمنان و خبوشان بوده است.

در زیر ماجرای چگونگی اتحاد امیروجیه الدین مسعود دومین رهبر سیاسی و نظامی و شیخ حسن جوری دومین رهبر مذهبی سربداران و فتح نیشابور و بیرون راندن حکومت ارغونشاه از این شهر را به نقل از کتاب «تاریخ جامع ایران» (جلد دهم) می خوانید:

امیر وجیه الدین مسعود پس از در گیری با برادرش عبدالرزاق و کشته شدن وی جانشینش گردید . او مردی شجاع بود و چون به حکومت سربداران رسید ، اندیشید که اساس و سندی باید که قضیه حکومت را استحکام بخشد لذا درصدد برآمد که شیخ حسن جوری را که خلیفۀ شیخ خلیفه بود و مریدان ومعتقدان بسیاری در آن ولایت داشت ، از حبس آزاد کرده ، وی را مقتدای خویش سازد و خود به امور سپاه و لشگر بپردازد . بنابراین با چندین تن از یاران ورزیدۀ خود به حصار یارز رفته و شیخ حسن را ازاد ساخت و شیخ نیز با امیر به سبزوار امد . جماعت مریدان شیخ حسن ، که آنها را شیخیان و دراویش و کولکان هم می خواندند ، به یکباره از گوشه ها بیرون آمدتد و مردم اطراف نیز به آنها گرویدند وچون قوی گشتند ، رو به نیشابور نهاده وآنجا را متصرف شدند . سپاهیان طغاتیمور که در نواحی ابهر در حال جنگ با امیراشرف چوپان بودند ، موفق به دفع آنها نشدند و سربداران درآنجا قدرتمند گردیدند .

در آنزمان محمد بیگ پسر ارغونشاه در مشهد وطوس بود . وی عده ای را به جهت دفع این شورش به آنجا گسیل داشت اما آنها در عرض چند روز شکست خورده و مراجعت نمودند . امیر محمد بیگ پیکی را به نزد شیخ حسن جوری فرستاد با این مضمون که صلاح نیست مردی چون او که زاهد و درویش خدا است درصدد خون وخونریزی برآید و شیخ حسن نیز ماجرای خود از ابتدا تا آنزمان را برایش نوشته و ارسال کرد .

در این مدت امیر وجیه الدین مسعود و شیخ حسن کل نواحی نیشابور و سبزوار را تسخیر نمودند . افراد زیادی مردان سلحشور گرد آنها جمع شدند و ادعای حکومت کرده و ایادی ارغونشاه را از آن منطقه خارج ساختند .

 

منابع چکیده ای از کتاب تاریخ جامع ایران جلد دهم

تحقیق و پژوهش مهدی صبور صادقزاده

 

با نگاهی به وبسایت تقویم و تاریخ صبور

 

لازم به ذکر است قلمرو حکومت سربداران در طول 50 سال دوام این سلسله، به خاطر جنگ هایی که اتفاق می افتاده، دائما متغیر بوده و بخش هایی از آن کم و زیاد می شده است.